H+G betekent Hersteld en Getest en is de bondige omschrijving die ik ‘op de zaak’ gebruik op reparatiebonnen. Hieronder iets uitgebreider.
Op een zondagmiddag, die toch te warm was om wat anders te doen, heb ik de ijzerzaag en vijl losgelaten op een grote spie, vriendelijkerwijs geleverd door mijn gewaardeerde collega.
Mooi stukje huisvlijt. De nieuwe verloopspie uit een grotere spie gezaagd en gevijld met de oude als voorbeeld
Het terugmonteren in omgekeerde volgorde leverde geen problemen op. Alleen heb ik de dopmoer op de as een paar slagen vaster aangedraaid waardoor het oude borgboutje niet meer door hetzelfde gat kan. Een nieuw gat boren zou de as wel erg verzwakken dus daarom maar een splitpen gehaald bij Boatmax in Leeuwarden. Kost € 1,20 en blijkt bij montage zo’n lullig ding ten opzichte van de schroef dat ik er geen vertrouwen in heb. Gelukkig heeft de jachthavenbaas een veel dikkere en stijvere splitpen. Deze kun je tenminste niet met de hand weer rechtbuigen.
Natuurlijk heb ik allemaal foto’s gemaakt maar die heb ik later per ongeluk net zo hard weer verwijderd bij een opruimaktie. Je zult het dus met een filmpje van de tewaterlating moeten doen:
Meteen maar weer even een proefvaart gemaakt. Het werkt allemaal weer als vanouds. Ik was wel wat laat terug en de havenbaas maakt zich zoveel zorgen dat hij (de volgende ochtend, dat wel) eerst kijkt of mijn auto er nog staat.
De afgelopen tijd een paar keer een klein tochtje gemaakt, onder andere met harde wind lekker door de golven ‘batsen’ op de Burgumermar. Het was me bij terugkomst al wel opgevallen dat achteruitslaan moeizaam gaat, ook met veel gas geven is er weinig effect.
Vorige week wilde ik weer een tochtje maken. Om uit de box te komen moet ik een keer steken om niet al te veel andere boten te raken maar helaas, achteruitslaan had geen effect. Nog een geluk dat ik door de noorderwind terug naar de steiger gedreven werd. Een onderzoekje leert dat de as wel draait dus met de keerkoppeling is niks aan de hand. Mijn eerste gedachte is dat er wat in de schroef zit. Ik ben buiten het seizoen op diverse weinig bevaren plaatsen geweest dus een stropersfuik of iets dergelijks zou niet zo vreemd zijn. Ik kan zo niet bij de schroef komen en in het water springen heb ik ook geen zin in dus toen maar een kanotochtje gemaakt.
Zondag 1 mei nog maar eens een poging gedaan. Het eerste plan is om naar de helling te varen om zo in ondiep water de schroef van buiten te kunnen bekijken. Zover kom ik niet, met de harde wind en zonder achteruit is het bijzonder lastig manouvreren. De kop wordt opzij gedrukt en ik belandt, na hier en daar een bootje aangetikt te hebben, aan de walkant, gadegeslagen door vele andere jachthavengasten. “Wat een prutser” zullen ze wel gedacht hebben. In elk geval is het hier ook niet bijzonder diep dus overboord gestapt en de schroef onzedelijk betast. Het blijkt dus dat er niks in de schroef zit maar dat de schroef zelf los zit. Waarschijnlijk is de spie gebroken of ontsnapt. Dat verklaart natuurlijk ook waarom vooruit wel werkt, de schroef wordt dan op het conische eind van de schroefas gedrukt terwijl bij achteruit slaan de schroef zichzelf los trekt.
Dinsdagavond met een beetje hulp van de havenmeester met schouwtje naar de helling gevaren en de boot maar weer op het droge laten zetten. De diagnose is inderdaad een gebroken spie. Het valt niet mee om de schroef er af te krijgen want die past natuurlijk net niet langs het roer en het roer is niet zonder grof geweld te verwijderen. Gelukkig is de as binnenin de boot verlengt en door de koppelbus los te halen kan de as iets naar voren en kan de schroef eraf gewrikt worden.
Dat past natuurlijk weer net niet
Victory! Je ziet de helft van de spie nog in de as zitten.
Hoe kan dat nou? Zo’n spie breekt toch niet zomaar? Wat in elk geval opviel is dat de dopmoer niet vast zat dus waarschijnlijk de schroef ook niet. Bij voor en achteruitslaan krijgt de spie zo steeds een klap. Nog fraaier is het als je de spie zelf bekijkt. Het deel wat in de as zit heeft namelijk een veel kleinere maat dan die in de schroef. Misschien heeft men ooit een nieuwe schroef gekocht (toen men de motor verving waarschijnlijk) en ontdekt dat de spiebaan in de as veel kleiner was dan die van de nieuwe schroef. Dan pas je de spiebaan in de as aan, maar ja, dat is specialistenwerk. Of je vijlt gewoon een stuk van de spie af want dat kan hobbybob zelf. Dat geeft natuurlijk wel wat rare spanningen op de overgang van groot naar klein.
Schroef met gebroken spie in twee delen. Voor het verwijderen van het grote stuk uit de schroef was wat geweld nodig.
Hoe gaan we dat oplossen? Wordt vervolgd, maar vermoedelijk de ‘hobbybob’ methode. Het hoeft het ook maar een seizoen uit te houden want met de nieuwe motor moet er toch een andere schroef en schroefas in.
Jaah, dinsdag werd eindelijk een pakketje voor mij bezorgd. De Pax heeft ‘m opgehaald in Sprundel (Noord-Brabant) en afgeleverd in Westergeest (Friesland) waar hij nu even moet wachten op een nieuw actief leven.
Tijdelijk gestald. Zie grasmaaier op de achtergrond voor een idee van de afmetingen.
Motor met keerkoppeling. De uitlaat is tijdelijk gedemonteerd, anders pastte hij niet door de schuurdeur bij de vorige eigenaar.
Zijaanzicht. Van links naar rechts: achterlager, bedieningshendel keerkoppeling, keerkoppeling zelf, koelwaterpomp, dan de cilinder met onderin de luchtinlaat door het carter, de uitlaat daarboven en bovenop de gloeikop. Tussen cilinder en vliegwiel zit de brandstofpomp.
Motornummer is 3072. Er moet nog even aan gesleuteld worden voor hij kan proefdraaien. De motor heeft twee jaar stilgestaan en de laatste startpoging schijnt dusdanig soepel gegaan te zijn dat het gietijzeren wiel van de lorrie waar hij op stond scheurde en de buren klaagden over scheuren in de muur.
Ik wil onder andere de toerenregeling goed nakijken en een degelijk (tijdelijk) frame bouwen van een paar stalen H-profielen. Als hij aan de wandel gaat met zijn 1000+ kg dan heb ik natuurlijk niet zoveel meer in te brengen. De keerkoppeling werkt ook niet helemaal soepel.
Ondertussen heb ik wel een tekening gevonden voor een motorfundatie voor dit type motor op de website van het Fries Scheepvaartmuseum (zie daar voor grote versie). Ik ga ook achter een handleiding aan.
